Een begraafplaats is per definitie
een duistere, sombere en wat zielige plek. Met één uitzondering: het Vrolijke Kerkhof
van Săpânţa, in Maramureş (Noord-Roemenië). Hier heeft men een manier gevonden
om met kunst een beetje “lol” van de dood te maken. Alle grafmonumenten zijn in
hout gegraveerd en in diep blauw geschilderd. Op iedere grafsteen staat een afbeelding
uit het leven van de overledene, waaronder meestal een grappig gedicht over
zijn leven (of dood) staat geschreven.
De geschiedenis van deze plek is
sterk verbonden aan een essentiële traditie uit Maramureş. Als je de tijd neemt
om iets over dit gebied te lezen dan kom je achter het feit dat mens en natuur
aan elkaar verbonden zijn. De mensen leven in een territorium omringd door
bossen, dus omringd door hout. En hout
is wat je overal in Maramureş kan zien. Want waar is de regio om bekend? Houten
kerken en houten poorten, mooie gebeeldhouwde poorten. De “maramureşeni” zijn
beroemd als beste timmerlui.
In het begin waren niet alleen de
kerken van hout gemaakt maar de grafstenen ook. En dat kan je zien bij iedere
begraafplaats naast de oude houten kerken in de Iza Vallei. Echter, zoals de
kerken en poorten, waren de grafzerken nooit beschilderd. En de begraafplaats
in Săpânţa was niet anders tot ergens in de jaren 1930. In die tijd, heeft de
lokale beeldhouwer Stan Ioan Pătraş de eerste vrolijke graafsteen gemaakt.
Naast sculptuur had hij ook een ‘oor’ voor gedichten en een oog voor kleur. Hij
heeft voor het eerst een rijmend grafschrift op een grafsteen gegraveerd en in
stralende kleuren geschilderd.
De lokale gemeenschap vond dat de
nieuwe grafstenen mooi waren en de uitzondering werd snel de regel. In een paar
jaar was de gewone begraafplaats van de grote kerk in Săpânţa het unieke
monument van tegenwoordig geworden. Nu zijn er meer dan 800 blauwe grafstenen
op het Vrolijke Kerkhof. En elk van deze
vertelt een kort verhaal over één dorpeling.
De meeste gedichten zijn in de eerste persoon geschreven, dus het is als
of de overledene zelf over zijn leven vertelt. Met 800 van die gedichten heb je
een echt museum van menselijke geschiedenis.
Tot zijn dood in 1977 heeft de schepper van het kerkhof rond 700 grafstenen
gemaakt met de hulp van twee leerlingen. Hij was in ieder geval de dichter
achter alle grafschriften, inclusief het verhaal voor zijn eigen grafsteen.
Tegenwoordig zijn de twee leerlingen Toader Turda en Vasile Stan bezig met het
maken van nieuwe grafzerken en ook met de restauratie van de oudere. Hun
atelier is ook in het Vrolijke Kerkhof te vinden en daar kan je meer leren over
deze unieke volkskunst.
Labels: Cimitrul Vesel, maramures, Roemenië, Sapanta, Vrolijke kerkhof
